© Jacek Wolak. Artykuł udostępniony na licencji CC BY-SA 4.0
Analiza popytu polega w głównej mierze na określeniu związków zachodzących między spożyciem a cenami dóbr oraz zmieniającymi się dochodami konsumentów. Nieco innym ujęciem badania determinant popytu jest próba wyjaśnienia zapotrzebowania na zróżnicowaną dietę, czyli poszukiwanie czynników mających statystycznie istotny wpływ na ilość i rozkład dóbr nabywanych przez konsumentów. Celem badania omawianego w artykule jest wyznaczenie czynników istotnie wpływających na zróżnicowanie diety w gospodarstwach domowych w Polsce. Wykorzystano nieidentyfikowalne dane jednostkowe pochodzące z badania budżetów gospodarstw domowych przeprowadzonego przez Główny Urząd Statystyczny w 2020 r. Na podstawie estymacji modelu regresji kwantylowej oszacowano wartości parametrów dla zmiennych objaśniających, które opisują badane gospodarstwa. Uzyskano rezultaty świadczące o tym, że poziom zróżnicowania diety w gospodarstwie domowym zależy zarówno od jego dochodu i wielkości, jak i od takich jego cech, jak: grupa społeczno-ekonomiczna, miejsce zamieszkania oraz wiek i wykształcenie głowy gospodarstwa domowego. Ponadto wskazano, że wpływ wymienionych czynników na badane zjawisko zależy od poziomu zróżnicowania diety. Dowiedziono również, że czynniki te mają większe znaczenie w przypadku gospodarstw domowych, które cechują się niewielkim popytem na zróżnicowaną dietę.
popyt, zróżnicowana dieta, gospodarstwo domowe, regresja kwantylowa
D12, I12, Q18
Alexandri, C., Kevorchian, C. (2015). The Diversity of Food Consumption in Romania. Bulletin of the University of Agricultural Sciences and Veterinary Medicine Cluj-Napoca Horticulture, 72(1), 243–248. https://doi.org/10.15835/buasvmcn-hort:10747.
Braha, K., Cupák, A., Pokrivčák, J., Qineti, A., Rizov, M. (2017). Economic analysis of the link between diet quality and health: Evidence from Kosovo. Economics & Human Biology, 27(A), 261–274. https://doi.org/10.1016/j.ehb.2017.08.003.
Cupák, A., Pokrivčák, J., Rizov, M. (2016). Diversity of food consumption in Slovakia. Politická ekonomie, 64(5), 608–626. https://doi.org/10.18267/j.polek.1082.
Drescher, L. S., Goddard, E. W. (2011, 28–30 września). Heterogeneous Demand for Food Diversity: A Quantile Regression Analysis [referat]. 51st Annual Conference, Halle, Niemcy.
Drescher, L., Thiele, S., Roosen, J., Mensink, G. B. (2009). Consumer demand for healthy eating considering diversity – an economic approach for German individuals. International Journal of Consumer Studies, 33(6), 684–696. https://doi.org/10.1111/j.1470-6431.2009.00812.x.
Dudek, H. (2008). Elastyczności cenowe popytu na żywność – analiza na podstawie modelu LA/AIDS. Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu, 10(4), 62–67.
Fernandez, E., D’Avanzo, B., Negri, E., Franceschi, S., La Vecchia, C. (1996). Diet Diversity and the Risk of Colorectal Cancer in Northern Italy. Cancer Epidemiology, Biomarkers & Prevention, 5(6), 433–436.
Główny Urząd Statystyczny. (2018). Zeszyt metodologiczny. Badanie budżetów gospodarstwdomowych. https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/warunki-zycia/dochody-wydatki-i-warunki-zycia-ludnosci/zeszyt-metodologiczny-badanie-budzetow-gospodarstw-domowych,10,2.html.
Hałka, A. (2011). Determinanty wydatków gospodarstw domowych na usługi związane z wypoczynkiem. Wiadomości Statystyczne, 56(5), 1–17. https://ws.stat.gov.pl/Article/2011/5/001-016.
Herzfeld, T., Huffman, S., Rizov, M. (2014). The dynamics of food, alcohol and cigarette consumption in Russia during transition. Economics & Human Biology, 13, 128–143. https://doi.org/10.1016/j.ehb.2013.02.002.
Hou, M., Qing, P., Min, S. (2021). Multiple indicators of household dietary diversity in rural China: Effects of income and dietary knowledge. Nutrition, 91, 1–11. https://doi.org/10.1016/j.nut.2021.111406.
Jackson, L. F. (1984). Hierarchic Demand and the Engel Curve for Variety. The Review of Economics and Statistics, 66(1), 8–15. https://doi.org/10.2307/1924690.
Jekanowski, M. D., Binkley, J. K. (2000). Food purchase diversity across U.S. markets. Agribusiness, 16(4), 417–433. https://doi.org/10.1002/1520-6297(200023)16:4<417::AID-AGR3>3.0.CO;2-H.
Kimura, Y., Wada, T., Ishine, M., Ishimoto, Y., Kasahara, Y., Konno, A., Nakatsuka, M., Sakamoto, R., Okumiya, K., Fujisawa, M., Otsuka, K., Matsubayashi, K. (2009). Food diversity is closely associated with activities of daily living, depression, and quality of life in communitydwelling elderly people. Journal of the American Geriatrics Society, 57(5), 922–924. https://doi.org/10.1111/j.1532-5415.2009.02235.x.
Koenker, R., Bassett, G., Jr. (1978). Regression quantiles. Econometrica, 46(1), 33–50. https://doi.org/10.2307/1913643.
Lee, J.-Y. (1987). The Demand for Varied Diet with Econometric Models for Count Data. American Journal of Agricultural Economics, 69(3), 687–692. https://doi.org/10.2307/1241703.
Lee, J.-Y., Brown, M. G. (1989). Consumer demand for food diversity. Southern Journal of Agricultural Economics, 21(2), 47–53. https://doi.org/10.1017/S0081305200001163.
Liu, J., Shively, G. E., Binkley, J. K. (2014). Access to variety contributes to dietary diversity in China. Food Policy, 49(1), 323–331. https://doi.org/10.1016/j.foodpol.2014.09.007.
Miller, W. L., Crabtree, B. F., Evans, D. K. (1992). Exploratory study of the relationship between hypertension and diet diversity among Saba Islanders. Public Health Reports, 107(4), 426–432.
Moon, W., Florkowski, W. J., Beuchat, L. R., Resurreccion, A. V., Paraskova, P., Jordanov, J., Chinnan, M. S. (2002). Demand for food variety in an emerging market economy. Applied Economics, 34(5), 573–581. https://doi.org/10.1080/00036840110037863.
Onyango, A., Koski, K. G., Tucker, K. L. (1998). Food diversity versus breastfeeding choice in determining anthropometric status in rural Kenyan toddlers. International Journal of Epidemiology, 27(3), 484–489. https://doi.org/10.1093/ije/27.3.484.
Sea, M. M.-M., Woo, J., Tong, P. C.-Y., Chow, C.-C., Chan, J. C.-N. (2004). Associations between food variety and body fatness in Hong Kong Chinese adults. Journal of the American College of Nutrition, 23(5), 404–413. https://doi.org/10.1080/07315724.2004.10719385.
Shonkwiler, J. S., Lee, J., Taylor, T. G. (1987). An Empirical Model of the Demand for a Varied Diet. Applied Economics, 19(10), 1403–1410. https://doi.org/10.1080/00036848700000127.
Stoś, K., Rychlik, E., Woźniak, A., Ołtarzewski, M., Wojda, B., Przygoda, B., Matczuk, E., Pietraś, E., Kłys, W. (2021). Krajowe badanie sposobu żywienia i stanu odżywienia populacji polskiej. Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego PZH – Państwowy Instytut Badawczy. https://www.gov.pl/web/psse-wabrzezno/krajowe-badanie-sposobu-zywienia-i-stanu-odzywienia-populacji-polskiej.
Szponar, L., Sekuła, W., Rychlik, E., Ołtarzewski, M., Figurska, K. (2003). Badania indywidualnego spożycia żywności i stanu odżywienia w gospodarstwach domowych. Instytut Żywności i Żywienia.
Thiele, S., Weiss, C. (2003). Consumer demand for food diversity: evidence for Germany. Food Policy, 28(2), 99–115. https://doi.org/10.1016/s0306-9192(02)00068-4.
Weiss, C. (2011). Consumer demand for food variety. W: J. Lusk, J. Roosen, J. Shogren (red.), The Oxford Handbook of the Economics of Food Consumption and Policy (s. 667–694). Oxford University Press. https://doi.org/10.1093/oxfordhb/9780199569441.001.0001.
Widłak, M., Nehrebecka, N. (2011). Wykorzystanie regresji kwantylowej w analizie zróżnicowania cen mieszkań. Wiadomości Statystyczne, 56(5), 17–46. https://ws.stat.gov.pl/Article/2011/5/017-046.
Wolak, J. (2015). Popyt na alkohol w Polsce: wyniki estymacji modelu QUAIDS. Metody Ilościowe w Badaniach Ekonomicznych, 16(4), 211–220.
Wolak, J. (2021). How will the introduction of the sugar tax affect the consumption habits of households in Poland?. Ekonomia i Prawo. Economics and Law, 20(2), 457–473. https://doi.org/10.12775/EiP.2021.028.
